HSG (HISTEROSALPINGOGRAFIA) Z LIPIODOLEM
Zabieg udrażniania jajowodów
leczenie niedrożności jajowodów,
sHSG
Przezpochwowe udrażnianie jajowodów - nietypowy przypadek
Przezpochwowe udrażnianie jajowodów w leczeniu niepłodności – badania wstępne
Blog przemiłej pacjentki
Dodatkowe linki:
Pliki z informacjami do pobrania:
ALL RIGHTS RESERVED - 2023 KRZYSZTOFPYRA.PL
IMPLEMENTATION AND DESIGN: FRENCH TOAST
tel:
Zakład Radiologii Zabiegowej i Neuroradiologii
SPSK4 Lubelskiego Uniwersytetu Medycznego
ul. Jaczewskiego 8, 20-954 LUBLIN
Dr hab. n. med.
Krzysztof Pyra
Radiolog zabiegowy
email:
Jak się przygotować do zabiegu udrażniania jajowodów metodą HSG?
Selektywne HSG pod kontrolą fluoroskopii nie wymaga specjalnych procedur przygotowawczych, rutynowo każdy ginekolog może przygotować chorą do takiego zabiegu zlecając odpowiednie badania, przeważnie są to: ocena czystości pochwy, aktualna cytologia, morfologia, OB, CRP, próby nerkowe, TSH, bHCG.. Badanie czystości pochwy przeprowadzane jest w celu oceny flory bakteryjnej. Pozwala również na wykrycie zakażeń i stanów zapalnych stanowiących przeciwwskazanie do wykonania drożności jajowodów.
Badanie drożności jajowodów przeprowadzane jest zazwyczaj w pierwszej fazie cyklu kobiety, po ustaniu krwawienia i plamienia miesiączkowego, ale przed wystąpieniem owulacji. Zazwyczaj wykonuje je do 10 dnia cyklu miesięcznego.
- W czasie kwalifikacji do zabiegu ważne, aby poinformować lekarza o:
- wszystkich oznakach infekcji ogólnej, czy też intymnej
- uczuleniu na którykolwiek ze składników kontrastu i innych alergiach
- wszystkich przyjmowanych aktualnie lekach
- wszystkich dodatkowych schorzeniach
- Każdy ma inny próg bólu, dlatego też dla niektórych kobiet badanie drożności jajowodów powoduje jedynie lekki dyskomfort, dla innych łączy się dolegliwościami bólowymi. Przed zabiegiem pacjentki otrzymują odpowiednie leki redukujące możliwy ból.
Przed rozpoczęciem przezpochwowego udrażniania HSG należy zdjąć wszelkie metalowe przedmioty lub akcesoria, które mogą utrudniać obrazowanie okolicy miednicy.
W razie dodatkowych pytań warto omówić ewentualne wątpliwości z lekarzem, który zajmuje się leczeniem niedrożności jajowodów - radiologiem zabiegowym.
Leczenie niedrożności jajowodów – odczucia w trakcie i po zabiegu
Wprowadzenie cewnika i zastosowanie materiału kontrastowego może przyczyniać się do pewnego dyskomfortu. Leczenie niedrożności jajowodów zwykle nie powoduje uciążliwych skutków ubocznych. Niektóre pacjentki obserwują objawy podobne do skurczów menstruacyjnych.
Po powrocie do domu można wrócić do wykonywania codziennych czynności. W ciągu pierwszego dnia po zabiegu występują czasami plamienia i skurcze mięśni macicy. Standardowy środek przeciwbólowy, np. ibuprofen, przyjmuje się zgodnie z zaleceniami lekarskimi. W niektórych przypadkach lekarz przepisuje także antybiotyk, zapobiegający ewentualnej infekcji.
Znajdujące się w układzie rozrodczym kobiety jajowody mają bardzo niewielki przekrój. Bliżej jajnika są szersze, ale w miejscu, gdzie jajowód przechodzi przez ścianę macicy, ma zaledwie ok. milimetra średnicy. Udrażnianie jajowodów wymaga więc precyzji i odpowiednich narzędzi. Zabieg udrażniania jajowodów jest mało inwazyjny, po jednodniowym (około 6-8 h) pobycie na oddziale pacjentka może wrócić do domu. Przez pochwowowe udrażnianie jajowodów to jeden ze sposobów na leczenie niepłodności – szacuje się, że szansa na zajście w ciążę po udrożnieniu jajowodów przy pomocy naszej metody wynosi ok. 20-40%. Wiele zależy od faktu czy niedrożność jajowodów jest jedynym czynnikiem utrudniającym zajście w ciąże, czy jest więcej elementów wpływających na problem z poczęciem. Gdyby z grupy poddanej analizie wyselekcjonować pacjentki bez współistniejących schorzeń wpływających na płodność, a jedynie z czysto mechaniczną niedrożnością ten odsetek byłby odpowiednio wyższy.
Co to jest sHSG i czym się różni od sonoHSG?
sHSG jest to skrót, który dotyczy dwóch różnych metod oceny drożności jajowodów (HSG - histerosalpingografia).
sHSG - selektywne HSG pod kontroą fluoroskopii
sHSG lub sonoHSG - HSG pod kontrolą ultrasonografii
Pierwsza, czyli ta, którą ja wykonuje, przeprowadzana jest w sterylnych warunkach, na sali zabiegowej pod kontrolą fluorsokopii (promieniowanie rentgenowskie), a efekty działań widoczne są na monitorach, zarówno dla lekarza wykonującego jak i pacjentki. Druga z kolei metoda jest to sono HSG, czyli histerosalpingografia wykonywana w najczęściej w gabinecie lekarskim pod kontrolą USG czyli ultrasonografii. Początek w obu badaniach wygląda podobnie. Na sali zabiegowej (gabinecie), lekarz za pomocą wziernika, rozszerza ściany pochwy, przemywa szyjkę macicy roztworem odkażającym i wprowadza jednorazowy, sterylny cewnik zakończony balonem (tutaj instrumentarium w zależności od metody jest różne). Po wypełnieniu balonu i uszczelnieniu ujścia, przez drugi kanał cewnika, podaje się kontrast (różne płyny), który wypełnia jamę macicy, a następnie dostaje się do jajowodów. Wszystkie czynności wykonywane są pod stałą kontrolą rentgenowską lub ultrasonograficzną. Badania te pozwalają na przeprowadzenie diagnostyki różnicowej i postawienie ostatecznego rozpoznania, np. różnicowanie skurczu jajowodu z rzeczywistą niedrożnością. Po zobrazowaniu niedrożności jajowodów w części bliższej (ang. proximal tubal obstruction – PTO), utrzymującej się także po selektywnym podaniu kontrastu, może zostać podjęta próba przywrócenia ich drożności. W tym celu używane są odpowiednio dobrane mikronarzędzia. Przejście z badania bezpośrednio do zabiegu możliwe jest jedynie w przypadku pierwszej metody, czyli udrażniania pod kontrolą rentgenowską.
Czym jest HSG z LIPIODOLEM i czy można je wykonać na NFZ?
Histerosalpingografia (HSG) z użyciem lipiodolu (kontrast olejowy) była rutynowo stosowana jeszcze w latach siedemdziesiątych. Mimo, że z biegiem czasu lipiodol został zastąpiony przez wodne kontrasty, od pewnego czasu stosuje się go ponownie w leczeniu niepłodności. Badania obserwacyjne, a następnie badania z randomizacją dostarczyły dowodów na to ze uzycie lipiodolu podczas HSG zwiększa szansę na zajście w ciąże. Stwierdzono, że poprawia płodność u kobiet, szczególnie u kobiet z endometriozą w wywiadzie.
Lipiodol jest skuteczny nie tylko jako mechaniczny środek do wypłukiwaniu czopów śluzowo-komórkowych z jajowodów, które mogłyby utrudniać zajście w ciąże, ale wywiera również działanie immunobiologiczne na otrzewną miednicy i endometrium, co może być odpowiedzialne za poprawę płodności. Lipiodol stanowi nową, prostą, mało inwazyjną i niedrogą opcję leczenia niepłodności związanej z endometriozą. Badanie HSG z Lipiodolem można wykonać w Zakładzie Radiologii Zabiegowej w Lublinie na NFZ.
Kiedy niedrożne jajowody kwalifikują się do udrożnienia metodą przezpochwowego sHSG?
Nieprawidłowości w obrębie jajowodów stanowią znaczący odsetek przyczyn niepłodności żeńskiej. Uszkodzenie lub niedrożność jajowodów może wynikać z: zamknięcia światła poprzez czopy śluzowo-komórkowe, ze zmian zapalnych przydatków (jajniki i jajowody) i powstałych zrostów, wcześniej przebytych operacji, endomietriozy, wcześniejszych ciąż pozamacicznych, czy stanów zapalnych w jamie brzusznej. Zamknięcie światła poprzez czopy śluzowe jest jedną z najczęstszych przyczyn niedrożności. Niedrożność jajowodów może być jedno lub obustronna Ważne jest, aby wykluczyć inne możliwe przyczyny niepłodności, jak chociażby nieprawidłowa gospodarka hormonalna gruczołu tarczowego itd.
Podstawowym wskazaniem kwalifikującym do przezpochwowego udrażniania jajowodów jest obustronna niedrożność jajowodów w ich początkowym odcinku – ujścia maciczne. Jajowody niedrożne dystalnie (hydrosalpinx) nie kwalifikują się do tej metody. W niektórych przypadkach również jednostronna niedrożność kwalifikuje się do udrożnienia jak chociażby w sytuacji, gdy nie ma jednego jajnika, lub jest on niefunkcjonalny, a jajowód po przeciwnej (prawidłowej) stronie jest niedrożny. Zabieg wykonywany jest w pierwszej połowie cyklu, w fazie pęcherzykowej, po całkowitym ustąpieniu krwawienia i plamienia (do12 dnia cyklu).
Na czym polega zabieg udrażniania jajowodów?
Przezpochwowe udrażnianie jajowodów, poprzedzone jest badanie sHSG, które polega na wprowadzeniu do ujścia macicznego jajowodu cewnika (cienkiej rurki). Zabieg z kolei to wprowadzenie do początkowego odcinka jajowodu mikro narzędzi w celu rozbicia czopów śluzowo-komórkowych zamykających światło jajowodu.
Metoda nie jest wcale taka nowa, bo mówiono o niej już ponad 15 lat temu, jako sposób na leczenie niepłodności, ale wtedy nie było odpowiedniego instrumentarium do jej stosowania. Dopiero od niedawna mamy tak cienkie cewniki i mikroprowadniki, że można nimi, bez ryzyka uszkodzenia jajowodu wykonywać zabieg. Sukces techniczny, w postaci mechanicznego udrożnienia jajowodów sięga 80/90%.
Drogie Panie, poniżej znajdziecie nagranie jednego z moich wykładów na temat udrażniania jajowodów.