Leczenie nowotworów wątroby CHEMOEMBOLIZACJA
Pierwotne nowotwory złośliwe wątroby są trzecią pod względem częstości przyczyną zgonów z powodu nowotworów złośliwych (692 000 zgonów rocznie na całym świecie). Ta grupa nowotworów stanowi 7% wszystkich rozpoznawanych u pacjentów guzów złośliwych, a rak wątrobowokomórkowy (hepatocellular carcinoma – HCC) odpowiada za >90% zachorowań. Częstość występowania HCC zwiększa się na całym świecie. Ten rodzaj raka wątroby jest lokowany na piątym miejscu pod względem częstości występowania wśród nowotworów na świecie. Do leczenie nowotworów wątroby stosuje się wiele technik. Leczenie radykalne polega na operacyjnym usunięciu lub ablacji zmiany czy też przeszczepie wątroby. Do metod leczenia paliatywnego lub pomostowego (w trakcie oczekiwania na przeszczep, lub celem zmniejszenia zmiany aby można ją zniszczyć np. przy użyciu metod ablacji) zaliczamy chemoembolizację.
Czym jest nowotwór złośliwy wątroby i jak się go diagnozuje?
Nowotwory złośliwe wątroby mogą się rozwijać z tkanek znajdujących się w wątrobie (nowotwory pierwotne wątroby) lub stanowić przerzuty nowotworów złośliwych innych narządów (nowotwory wtórne wątroby). Wśród pierwotnych nowotworów wątroby najczęściej występuje rak wątrobowokomórkowy (ok. 90%) oraz (rzadziej) rak wewnątrzwątrobowych przewodów (dróg) żółciowych.
Nowotwory wtórne wątroby, czyli przerzuty innych nowotworów do wątroby, mogą powstać w przebiegu wielu innych nowotworów – na przykład raka żołądka, raka trzustki, raka płuca, raka piersi, czerniaka skóry i wielu innych. Wątroba jest narządem, w którym bardzo często dochodzi do powstawania przerzutów, m.in. ze względu na jej bogate ukrwienie. Przerzuty mogą się pojawić nawet kilka lat po wyleczeniu z nowotworu pierwotnego, dlatego tak ważna jest regularna kontrola po leczeniu radykalnym.
Niekorzystne statystyki w przypadku choroby, jaką jest nowotwór wątroby, związane są z problematyczną wczesną diagnostyką oraz ograniczonymi możliwościami leczenia. O trudnościach z wczesny wykrywaniem raka wątroby może świadczyć fakt, iż nawet w krajach z dobrze rozwiniętym programem wykrywania raka wątrobowokomórkowego, stopień wykrywalności sięgał ok. 40-50% dla HCC w fazie umożliwiającej skuteczne leczenie. Podczas gdy ogólnoświatowa tendencja do zgonów z powodu raka ulega zmniejszeniu, śmiertelność z powodu nowotworu wątroby wzrasta z każdym rokiem o 2,4%.
Diagnostyka nowotworów wątroby u chorych odbywa się za pomocą ultrasonografii, tomografii komputerowej oraz rezonansu magnetycznego. Wyniki tych badań diagnostycznych często wzajemnie się uzupełniają, umożliwiając postawienie diagnozy.
Rak wątrobowokomórkowy jest jednym z niewielu nowotworów, którego rozpoznania można dokonać, wykonując jedynie badania obrazowe. Część guzów wymaga dodatkowego badania w postaci biopsji, czyli wprowadzenia igły pod kontrolą USG lub CT, aby pobrać fragment zmiany i poddać go badaniu histopatologicznemu.
Zazwyczaj wczesne postacie rozpoznaje się przypadkowo podczas wykonywania USG lub w trakcie rutynowej kontroli pacjentów z chorobami wątroby. Jeśli u pacjenta nie planuje się resekcji, czyli wycięcia chorego organu, wówczas biopsja nie jest konieczna. W przypadku osób z grupy ryzyka, czyli z marskością wątroby bądź jej zapaleniem typu B lub C, z reguły wykonuje się badanie USG i AFP z krwi co 6 miesięcy lub co określony czas ustalony przez lekarza specjalistę.
Co może mieć wpływ na powstanie raka wątroby?
Istnieje szereg czynników predysponujących do jego rozwoju - zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Do czynników zewnętrznych (zwanych środowiskowymi), które mogą przyczynić się do rozwoju tak groźnej choroby, jaką jest rak wątroby, należą m.in. rodzaj diety, stopień aktywności ruchowej, palenie tytoniu, nadmierne spożywanie alkoholu czy czynniki biologiczne, np. wirusy.
Jak objawia się nowotwór wątroby?
Rak pierwotny wątroby (HCC) może przebiegać bezobjawowo, zwłaszcza u chorych bez współistniejącej marskości wątroby oraz na początkowym okresie choroby nowotworowej. Pacjenci z wieloletnią chorobą wątroby oraz rozwijającym się przez dłuższy czas guzem wątroby mogą zgłaszać nieswoiste i niecharakterystyczne dla tego nowotworu pobolewania nadbrzusza, dyskomfort w jamie brzusznej czy biegunkę. W momencie, gdy guz osiągnie duże rozmiary, wówczas chory odczuwa:
- ból brzucha i powiększenie się jego obwodu,
- obrzęki kończyn dolnych,
- gorączkę,
- spadek masy ciała,
- ogólne osłabienie.
Rzadko pojawia się także żółtaczka. Gdy wystąpi, może świadczyć o zaawansowanej postaci nowotworów wątroby. W niektórych przypadkach raka wątroby rozpoznaje się dopiero po pierwszej dekompensacji funkcji wątroby w postaci wodobrzusza, krwawienia z przewodu pokarmowego czy objawami ostrego brzucha wywołanymi pęknięciem guza do jamy brzusznej.
Leczenie nowotworów wątroby
Są różne metody leczenia nowotworów wątroby, a jednym z nich jest resekcja (wycięcie) jej fragmentu z guzem – wykonywana laparoskopowo lub technikami klasycznymi poprzez cięcia w nadbrzuszu. Jest to leczenie proponowane pacjentom, u których zmiany wykryte zostały we wczesnym stadium. W przypadku chorych z marskością wątroby możliwy jest przeszczep tego narządu przy spełnieniu tzw. kryteriów mediolańskich (pojedynczy guz o maksymalnej średnicy do 5 cm lub 3 guzy do maksymalnej średnicy 3 cm) lub „do siedmiu” – wielkość największego ogniska w centymetrach i pozostała liczba ognisk sumują się łącznie do maksymalnie 7.
Na wczesnym etapie choroby angażuje się specjalistów z zakresu chirurgii onkologicznej, transplantologii oraz chorób zakaznyhch. W późniejszych fazach leczenie nowotworów wątroby prowadzą onkolodzy kliniczni oraz radiolodzy interwencyjni. Dodatkowym wsparciem zajmują się specjaliści medycyny paliatywnej.
Wybór metody leczenia raka wątrobowokomórowego zależy od zaawansowania klinicznego choroby, stanu ogólnego chorego, w tym istnienia ewentualnych przeciwwskazań do leczenia operacyjnego i stanu czynnościowego wątroby. Leczenie operacyjne raka wątroby jest jedyną skuteczną metodą, która może doprowadzić do wyleczenia HCC (wycięcie guza, transplantacja wątroby).
Niestety jedynie około 30% pacjentów, u których został rozpoznany rak wątroby, kwalifikuje się do leczenia chirurgicznego. W przypadku braku możliwości operacyjnego leczenia raka wątroby, nowotwór może być też poddane terapii za pomocą metod alternatywnych: termiczna ablacja, krioablacja, chemoembolizacja dotętnicza, chemioterapia systemowa, radioterapia, radioembolizacja.
Na czym polega zabieg chemoembolizacji?
Zabieg chemoembolizacji (transcatheter arterial chemoembolization – TACE) polega na wybiórczym wprowadzeniu cewnika do tętnic zaopatrujących nowotwór i podaniu przez jego światło materiału embolizacyjnego w formie partykuł nasączonych chemioterapeutykiem (lekiem). Takie leczenie pozwala na uzyskanie miejscowego wysokiego stężenia cytostatyku w obrębie guza i odcięcie napływu krwi tętniczej do zmiany nowotworowej, ograniczając tym samym możliwość jej wzrostu.
Działanie chemoembolizacji
TACE jako metoda leczenia nowotworów wątroby zawdzięcza swoją skuteczność dwóm mechanizmom. Większość guzów zaopatrywana jest w krew od strony tętniczej. Embolizacja gałęzi tętnicy wątrobowej blokuje dopływ krwi do guza i ogranicza jego wzrost do czasu, kiedy wytworzą się kolejne naczynia zaopatrujące nowotwór. Po drugie, miejscowe dostarczenie cystostatyku pozwala osiągnąć jego bardzo wysokie stężenie jedynie w obrębie guza. Unika się w ten sposób niekorzystnego działania cytostatyku na cały organizm, co ma miejsce przy leczeniu chemioterapią ogólnoustrojową. Równoczesne zamknięcie tętnic przez materiał embolizacyjny zabezpiecza przed wypłukiwaniem cytostatyku z łożyska naczyniowego guza. Nowoczesne materiały embolizacyjne, dzięki dokładnej kalibracji i mikroskopijnym rozmiarom rzędu 40µm/100µm, pozwalają na osiągnięcie wysokiej precyzji i zamknięcie nawet najmniejszych naczyń.
Chemoembolizacja –zalecaną metodą leczenia guzów HCC
Proszę pamiętać, że jedyną metodą potencjalnie prowadzącą do wyleczenia jest resekcja zmian, termo ablacja lub transplantacja wątroby. Niestety, ze względu na stan ogólny czy zaawansowanie procesu nowotworowego nie wszyscy chorzy kwalifikują się do wyżej wymienionych metod. Według oficjalnie rekomendowanej klasyfikacji BCLC, chemoembolizacja jest kolejną zalecaną metodą leczenia guzów HCC. Należy mieć na uwadze, że choroba nowotworowa to dynamiczny proces, a chemoembolizacja jest leczeniem paliatywnym, chociaż zdarzają się sytuacje, kiedy u chorych ze zmianą nieoperacyjną dochodzi do wystarczającego zmniejszenia guza (downstaging), aby ponownie móc rozważyć możliwość resekcji. W ramach jednego cyklu leczenia, wykonuje od 2 do 4 zabiegów (najczęściej 3) w odstępach 3–4 tygodniowych. Po pełnym cyklu następuje 4/8 tygodni przerwy, następnie kontrolne badania laboratoryjne i obrazowe. Zabiegi leczenia nowotworów wątroby wymienionymi metodami w ramach umowy z NFZ wykonuję w:
Świętokrzyskim Centrum Onkologii
Stefana Artwińskiego 3
25-734 Kielce
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej MSWiAz Warmińsko
Mazurskim Centrum Onkologiiw Olsztynie
Al. Wojska Polskiego 37 10-228 Olsztyn
Więcej szczegółów znajdziecie Państwo na stronie www.watroba.pro
W celu konsultacji proszę o kontakt telefoniczny lub drogą email.
ALL RIGHTS RESERVED - 2023 KRZYSZTOFPYRA.PL
IMPLEMENTATION AND DESIGN: FRENCH TOAST
tel:
Zakład Radiologii Zabiegowej i Neuroradiologii
SPSK4 Lubelskiego Uniwersytetu Medycznego
ul. Jaczewskiego 8, 20-954 LUBLIN
Dr hab. n. med.
Krzysztof Pyra
Radiolog zabiegowy
email:
Jakie nowotwory wątroby są leczone metodą chemoembolizacji?
Stosowana przez radiologów zabiegowych chemoembolizacja wykorzystywana jest w celu zmniejszenia rozmiarów pierwotnych zmian, takich jak: rak wątrobowo-komórkowy (HCC) i wewnątrzwątrobowy dróg żółciowych. Możliwe jest także leczenie nowotworów wątroby złośliwych lub łagodnych, będących przerzutami z: jelita grubego, sutka, gałki ocznej oraz guzów neuroendokrynnych i mięsaka.
Dlaczego nowotwory złośliwe często dają przerzuty do wątroby?
Zauważa się, że nowotwory złośliwe rozprzestrzeniają się do wątroby z innych obszarów ciała. Komórki rakowe zazwyczaj są agresywne i atakują inne narządy. Przemieszczają się za pośrednictwem krwiobiegu, a następnie replikują się w nowym miejscu. W szczególności wątroba zapewnia sprzyjające warunki dla przerzutów ze względu na bogate ukrwienie i obecność płynów ustrojowych, co sprzyja wzrostowi komórek. Faktem jest, że intensywniejszy przepływ krwi odbywa się jedynie w płucach.
Czym się różni nowotwór złośliwy wątroby od łagodnego?
Guzy łagodne mogą czasami rosnąć na tyle duże, że powodują różne dolegliwości, ale nie rozrastają się do pobliskich tkanek ani nie rozprzestrzeniają się na odległe części ciała. Przerzuty może dawać nowotwór złośliwy wątroby. Łagodną zmianę poddaje się zazwyczaj leczeniu chirurgicznemu. Chemoembolizacja może zniwelować bolesne objawy, jakie towarzyszą guzom rakowym.
Kiedy nowotwór wątroby można poddać resekcji?
Jeśli rak jest we wczesnym stadium, a większa część narządu jest zdrowa, operacja może być metodą leczenia wątroby. Niestety niewielu pacjentów się kwalifikuje. Ważnymi czynnikami, branymi pod ocenę, są: wielkość guza oraz jego wpływ na pobliskie naczynia krwionośne. Większe zmiany łagodne oraz nowotwory złośliwe, które atakują naczynia, częściej dają nawroty lub rozprzestrzeniają po resekcji do innych obszarów ciała. Istotna jest również kondycja wątroby i ogólny stan zdrowia pacjenta. Dla niektórych osób z rakiem we wczesnym stadium alternatywną opcją może być przeszczep lub chemoembolizacja.
Czy częściowa hepatektomia może być stosowana łącznie z chemoembolizacją?
Obecnie wciąż prowadzone są badania kliniczne, sprawdzające, czy pacjentom po częściowej hepatektomii może pomóc inne leczenie oprócz zabiegu chirurgicznego. Bardzo prawdopodobne jest, że stosowanie chemoembolizacji lub alternatywnych technik terapii nowotworów wątroby wraz z resekcją, jest w stanie wydłużyć niektórym pacjentom życie. Jakkolwiek niezbędne są dalsze analizy, aby dokładnie poznać wartość dodania nowych metod, takich jak chemoembolizacja, do operacji guzów, które nie są złośliwe.
Kiedy wątroba ze zmianą nowotworową wymaga przeszczepu?
Jeśli rak, który nie jest złośliwy, zostanie zdiagnozowany we wczesnym stadium, ale reszta narządu nie jest zdrowa, może być konieczne leczenie nowotworów wątroby na drodze przeszczepu. Jest on również opcją, jeśli guz znajduje się w części organu, która utrudnia jego usunięcie, np. blisko dużego naczynia krwionośnego. Zdarza się, że kandydaci do transplantacji długo czekają na nowy narząd. Zazwyczaj poddawani są wówczas takim zabiegom jak ablacja lub chemoembolizacja po to, aby utrzymać raka pod kontrolą.