email:

Radiolog zabiegowy

Krzysztof Pyra

Dr hab. n. med.

Zakład Radiologii Zabiegowej i Neuroradiologii

SPSK4 Lubelskiego Uniwersytetu Medycznego

ul. Jaczewskiego 8, 20-954 LUBLIN

tel:

WWW.KRZYSZTOFPYRA.PL

IMPLEMENTATION AND DESIGN: FRENCH TOAST

ALL RIGHTS RESERVED - 2021 KRZYSZTOFPYRA.PL

Embolizacja tętnic macicznych jest mało inwazyjną, niechirurgiczną metodą leczenia, wymagającą, krótkiego 24/72 h pobytu w szpitalu. Jest wykonywana przy zastosowaniu znieczulenia miejscowego i/lub zewnątrzoponowgo ciągłego, w zależności od preferencji ośrodka. Charakteryzuję się krótką rekonwalescencją. Większość pacjentek powraca do pracy po paru dniach.

Embolizacja mięśniaków macicy - kwalifikacja do zabiegu

Warunkiem koniecznym kwalifikującym do zabiegu embolizacji jest stwierdzenie obecności objawowych mięśniaków macicy. Każdej wielkości mięśniaki macicy były z powodzeniem poddawane embolizacji. Kurczenie się będzie bardziej odczuwalne w przypadku mięśniaków macicy o średnicy mniejszej niż 10/12 cm. W czasie zabiegu, embolizacji poddajemy wszystkie mięśniaki macicy, bez względu na ilość i lokalizacje.

Kluczowym elementem jest upewnienie się, że przyczyną zgłaszanych objawów są właśnie mięśniaki, a nie inna patologia. Przed kwalifikacją do embolizacji należy dokładnie ocenić jamę macicy i źródło/pochodzenie nieprawidłowego krwawienia. Jeśli przyczyną jest pojedynczy, niedużych rozmiarów mięśniak pod śluzówkowy, należy rozważyć wyłuszczenie histeroskopowe.

Kto może przystąpić do zabiegu embolizacji mięśniaków macicy?

Według wytycznych Kanadyjskiego Towarzystwa Ginekologii i Położnictwa, kandydatką do zabiegu embolizacji może być każda pacjentka z objawowymi mięśniakami, gdzie korzyści w postaci ustąpienie objawów po zabiegu przewyższają ryzyko komplikacji, u której nie stwierdza się przeciwwskazań do wykonania zabiegu Należy zwrócić uwagę, że embolizacja mięśniaków macicy jako zabieg małoinwazyjny niesie ze sobą znikomą ilość poważnych powikłań, stąd korzyści w większości przypadków przewyższają ryzyko.

Jakie dolegliwości mogą świadczyć o obecności mięśniaków macicy?

Przeprowadzana przez wykwalifikowanego lekarza embolizacja tętnic macicznych, przy pomocy technik radiologii zabiegowej ma na celu leczenie objawów związanych z obecnością mięśniaków macicy.Do tych objawów należą:

• obfite, przedłużające się krwawienia miesiączkowe, co może prowadzić do niedokrwistości,
• ucisk i uczucie ciężkości w nieprawidłowo powiększonym podbrzuszu,
• niepłodność, spowodowane zniekształceniem błony śluzowej macicy lub uciskiem mięśniaków na ujścia maciczne jajowodów,
• częstomocz, wynikający z nacisku mięśniaka na pęcherz,
• zaparcia i wzdęcia z powodu ucisku na jelita,
• ból podczas stosunku płciowego.

Mogą także pojawiać się dolegliwości ze strony pleców lub nóg, ponieważ zdarza się, że mięśniaki uciskają na nerwy. Aby zdiagnozować je jako możliwą przyczynę zaobserwowanych objawów, należy wykonać USG narządu rodnego i rezonans magnetyczny miednicy, które należą do wymaganych badań, poprzedzających zabieg embolizacji mięśniaków.

Jakie badania diagnostyczne są zalecane przed embolizacją mięśniaków macicy?

Kwalifikację do zabiegu przeprowadzają wspólnie: ginekolog i radiolog zabiegowy. W czasie wstępnego etapu zostaną przeprowadzone przez ginekologa: rozmowa z pacjentką, badanie fizykalne oraz badanie USG. W następnym etapie po badaniu rezonansem magnetycznym, radiolog zabiegowy podejmuje decyzję, co do możliwości przeprowadzenia zabiegu embolizacji tętnic macicznych.

Badania wymagane do kwalifikacji do zabiegu embolizacji to:

1. cytologia szyjki macicy – maksymalnie sprzed roku
2. badanie bakteriologiczne pochwy - ważne 1 miesiąc (wynik powinien być ujemny, jeżeli jest dodatni to należy rozważyć najpierw leczenie
3. biopsja endometrium (ważna pół roku
4. morfologia krwi (maksymalnie 7 dni przed przyjęciem do Kliniki
5. TSH i kreatynina (maksymalnie 7 dni przed przyjęciem do Kliniki

Sugeruje aby z wynikami tych badań zapoznał się przed hospitalizacją lekarz kierujący pacjentkę do leczenia szpitalnego.

Przeciwwskazania do leczenia mięśniaków macicy metodą embolizacji

• podejrzenie procesu złośliwego:
  • nietypowe obrazy radiologiczne (MRI/USG) mięśniaka,
  • pacjentki z niewyjaśnioną patologią rozrostową endometrium,
  • pacjentki z guzami jajników,
• pacjentki z zakażeniem układu moczowego,
• stany zmniejszonej odporności,
• zaawansowane choroby naczyń utrudniające dostęp naczyniowy,
• nadwrażliwość na środki cieniujące,
• niewydolność nerek,
• uprzednie zamknięcie tętnicy biodrowej wewnętrznej lub tętnicy macicznej,
• niedawne stosowanie leków z grupy analogów.

Jakie są zalety embolizacji tętnic macicznych?

Embolizacja tętnic macicznych jest mniej inwazyjna niż operacja otwarta lub laparoskopowa w celu usunięcia pojedynczych mięśniakó lub całej macicy. Procedura z zakresu radiologii zabiegowej jest preferowana ze względu na:

• brak cięcia chirurgicznego,
• brak szwów i blizn,
• krótkotrwała hospitalizacja i rekonwalescencja,
• możliwość leczenia wszystkich zdiagnozowanych mięśniaków,
• podczas jednego zabiegu,
• ustąpienie nieprawidłowych krwawień zaraz po zabiegu,
• zabieg nie wiąże się z usunięciem macicy,
• zminimalizowanie dolegliwości bólowych dzięki możliwości zastosowania znieczulenia zewnątrzoponowego, które umożliwia podawanie leków przeciwbólowych podczas i po zabiegu.

Podczas embolizacji tętnic macicznych jednoczasowo leczymy wszystkie mięśniaki, nawet te malutkie po kilka mm, dzięki czemu hamujemy ich dalszy wzrost.

Jak wykonywany jest zabieg embolizacji mięśniaków macicy?

Zabieg embolizacji wykonywany jest z dostępu w okolicy prawej pachwiny. Do tętnicy udowej wprowadzany jest cienki cewnik. Pod kontrolą fluorkospii (promienowanie rtg) radiolog zabiegowy cewnikuje tętnice, które odpowiedzialne są za dostarczanie krwi do mięśniaka/ów. Do tych naczyń podaje materiał embolizacyjny w celu zablokowania napływu krwi, dzięki czemu mięśniak zaczyna „obumierać” i kurczyć się.

Mięśniaki macicy zaczynają kurczyć się zaraz po zabiegu. Już w pierwszym badaniu kontrolnym widać zmniejszenie objętości mięśniaków. Postęp w powstrzymywaniu nieprawidłowych krwawień jest natychmiastowy, a zmniejszenie objętości mięśniaków o 40/60% osiągane jest w trzy/sześć miesięcy od zabiegu.

Jakie są zalecenia po zabiegu embolizacji mięśniaków?

Po zabiegu chora wraca na oddział ginekologii gdzie zostaje pod opieką przez 24/48 h. Każda z Pań reaguje inaczej na zabieg. Niektóre chore zgłaszają bardzo silny ból, inne o średnim nasileniu. Odpowiednio do potrzeb dobierane są leki. Przez kilka dni można zauważyć niewielkie krwawienie z dróg rodnych, stan podgorączkowy, czy też umiarkowane dolegliwościnbólowe odczuwane w okolicy podbrzusza co jest naturalną reakcją na zabieg – jest to zespół poembolizacyjny. Wystarczą leki z domowej apteczki aby zmniejszyć te dolegliwości. Większość chorych wznawia umiarkowaną aktywność w ciągu kilku dni, a regularną w ciągu tygodnia lub dwóch. Zalecam pierwszą kontrolną wizytę ginekologiczną po około 4/6 tygodniach od zabiegu. Kontrolna wizyta u radiologa zabiegowego i badanie metodą rezonansu magnetycznego po 3 miesiącach.

Embolizacja mięśniaków macicy

Czy embolizacja mięśniaków macicy jest bezpieczna?

Po raz pierwszy opisana w 1995 roku embolizacja mięśniaków macicy została przeprowadzona na 16 pacjentkach. Metoda zamykania tętnic macicznych została szybko uznana za alternatywę dla bardziej inwazyjnej operacji. Do zablokowania przepływu krwi stosuje się kilka rodzajów środków zatorowych. Substancje te, wykorzystywane przez lekarzy od wielu lat, zazwyczaj nie wywołują skutków ubocznych.

Cewnikowanie tętnic macicznych przeprowadza radiolog zabiegowy. Specjalizuje się on w anatomii naczyniowej i minimalnie inwazyjnych procedurach, wykonywanych pod kontrolą obrazu RTG wzmocnionego dzięki fluorescencji.

Środki do embolizacji tętnic macicznych

Guzy hipernaczyniowe powodują zwiększenie dopływu krwi także do prawidłowego mięśnia macicy. Może to doprowadzić w rezultacie do przerostu zasilających go tętnic. Właściwe mięśniaki są zasilane przez gęstą sieć, zwaną splotem okołowłókniakowym. Ma on większą średnicę i podlega tylko nieznacznemu zwężaniu. Wielkość stosowanych cząsteczek zatorowych powinna być dostosowana do tego splotu. Należy unikać mniejszych, ponieważ mogą doprowadzić do zawału mięśniówki macicy. Embolizacja tętnic macicznych jest zabiegiem, do którego używanych może być wiele różnych preparatów zatorowych, np.:

• ściśle skalibrowane syntetyczne, hydrofilowe mikrosfery, pozwalające na tak zwaną głębszą lub bardziej dystalną embolizację mięśniaków,
• tetradecylosiarczan sodu, cyjanoakrylan,
• polialkohol winylowy (PVA),
• biodegradowalna gąbka żelatynowa (Gelfoam).

Czy embolizacja macicy może wymagać powtórzenia?

W większości przypadków przeprowadzona embolizacja macicy nie wymaga ponowienia. Niektóre pacjentki jednak poddają się po kilku latach dodatkowej procedurze zamknięcia dopływu krwi do mięśniaków macicznych. Kolejna interwencja jest często spowodowana rozwojem nowych guzów lub rzadziej – odrostem już istniejących, które zostały tylko częściowo odizolowane podczas pierwszego zabiegu.