email:
Radiolog zabiegowy
Krzysztof Pyra
Dr hab. n. med.
Zakład Radiologii Zabiegowej i Neuroradiologii
SPSK4 Lubelskiego Uniwersytetu Medycznego
ul. Jaczewskiego 8, 20-954 LUBLIN
tel:
WWW.KRZYSZTOFPYRA.PL
IMPLEMENTATION AND DESIGN: FRENCH TOAST
ALL RIGHTS RESERVED - 2021 KRZYSZTOFPYRA.PL
Żylaki powrózka nasiennego (nazywane przez pacjentów również żylakami jąder) są nieprawidłowym poszerzeniem naczyń żylnych odprowadzających krew z jądra. Występują u około 10%–15% męskiej populacji w 90% po stronie lewej. Mogą być odpowiedzialne za ból i obrzęk worka mosznowego. Żylaki powrózka nasiennego stanowią jedną z głównych przyczyn niepłodności u mężczyzn. Nieprawidłowy zastój krwi żylnej w obrębie splotów prowadzi do nieprawidłowej spermatogenezy (obniżenia jakości nasienia). Jedną z metod leczenia jest embolizacja wewnątrzżylna, wykonywana z dostępu przezskórnego. Tego typu zabieg stosowany jest również w przypadku rzadszych przyczyn żylaków worka mosznowego, gdzie klasyczne podejście jest niemożliwe.
Najczęściej do ich powstania dochodzi w wyniku uszkodzenia zastawek żył jądrowych, znajdujących się w mosznie. Następuje to w wyniku podwyższenia temperatury w tym narządzie. Przez to krew nie ma możliwości swobodnego krążenia oraz jest niedotlenia. Zmiany te wpływają na degenerację nasienia – zmniejszają liczebności oraz zdolność plemników do zapłodnienia. Żylaki powrózka nasiennego głównie ujawniają się w okresie dojrzewania płciowego i zazwyczaj występują jednostronnie (po lewej stronie). U pacjentów starszych, z reguły po 30–35. roku życia często niewydolne są już 2 żyły jądrowe.
Objawy tego schorzenia mogą towarzyszyć także nowotworom nerek, przestrzeni pozaotrzewnowej albo zakrzepowym zapaleniom żył. Zdarzają się także pacjentom cierpiącym na odwrócenie trzewi. Prowadzą również do zmian degeneracyjnych w okolicy jąder.
Ze względu na różne zaawansowanie żylaki powrózka nasiennego można podzielić według następujących stopni:
Z reguły schorzenie to przebiega bezobjawowo. Gdy jednak pojawią się pewne symptomy mogące świadczyć o żylakach powrózka nasiennego, takie jak np. ból: w pachwinie, jąder, odczuwany w trakcie wzwodu lub uczucie ciężkości w mosznie albo niewystępująca na co dzień jej ciepłota, opuchnięcie czy czasem uszkodzenie jądra, zaleca się udanie do specjalisty, aby zdiagnozować problem.
Najczęściej rozpoznanie przeprowadza się za pomocą badania palpacyjnego w pozycji stojącej z próbą Valsalvy. Polega ono na tym, że pacjent musi nasilić wydech przy jednoczesnym zamknięciu ust – jest to tzw. parcie. W ten sposób specjalista jest w stanie ocenić, na jakim poziomie zaawansowania są żylaki powrózka nasiennego.
Inną metodą jest USG, w którego trakcie analizowany jest przepływ w naczyniach.
Zazwyczaj o tym schorzeniu mężczyźni dowiadują się podczas leczenia w kierunku bezpłodności – odpowiada ono nawet za 40% tego typu przypadków.
W sytuacji niebolesnych żylaków powrózka nasiennego najczęściej pacjentom zalecana jest obserwacja, czy się powiększają. Jednak gdy towarzyszy im ból, a w grę wchodzi założenie rodziny – konieczne może być specjalistyczne leczenie, czyli operacja.
Pierwszą z możliwości jest wspomniana operacja polegająca na pozaotrzewnowym podwiązaniu żyły jądrowej. Dzięki niej ból ustępuje oraz poprawiają się wyniki w spermiogramie. Sam zabieg odbywa się w znieczuleniu miejscowym albo ogólnym (narkoza) lub metodą laparoskopową. Chirurg podwiązuje naczynia, co z reguły trwa niespełna pół godziny. Z kolei hospitalizacja wynosi 1–2 dni. Aby umorzyć ból, zalecane są tabletki albo okłady z lodu. Powrót do całkowitej sprawności po zabiegu zajmuje kilka tygodni. Po około 2 tygodniach można zacząć ponownie współżyć.
Inną metodą jest embolizacja żylaków powrózka nasiennego, mniej inwazyjna i wykonywana przez radiologów interwencyjnych. W tym przypadku możliwa jest szybsza rekonwalescencja. Zabieg nie odbywa się w narkozie.
Embolizacja jest bezpieczną i skuteczną metodą niechirurgicznego leczenia żylaków powrózka nasiennego. Odbywa się w znieczuleniu miejscowym. Polega na nakłuciu żyły udowej przeważnie w prawej pachwinie (nacięcie skóry o długości kilku mm) i wprowadzeniu do jej światła cienkiego cewnika. Po wykonaniu badania flebograficznego potwierdzającego obecność żylaków, przez cewnik wprowadzane są spirale embolizacyjne, podawany jest środek obli terujący światło żyły – 2% aetoxysklerol. Następnie wprowadzane są kolejne 2-3 wolne spirale embolizacyjne zamykające żyłę. Prowadzi to do zamknięcia nieprawidłowo poszerzonych żył. Zabieg trwa od 30 min. do godziny.
Istnieje możliwość obustronnego leczenia żylaków powrózka nasiennego z jednego nacięcia w pachwinie.
Wysoka skuteczność metody embolizacji wynika z faktu, że zabieg wykonywany jest pod kontrolą fluoroskopii (promieniowania RTG) dzięki czemu jestem w stanie dokładnie zobrazować przebieg żył/y jądrowej. Żyły w przeciwieństwie do tętnic mają wiele odmian anatomicznych (zdwojenia, podziały, odmiany spływu etc.) co niekiedy może utrudnić klasyczne, chirurgiczne jej podwiązanie. Flebografia (badanie żył) wykonana przed zabiegiem embolizacji pozwala dokładnie ocenić cały spływ żylny z jądra, a następnie embolizację nawet najdrobniejszych żył, które niezamknięte, w przyszłości mogłyby się rozwinąć i dać nawrót dolegliwości. Wykonuje również zabiegi embolizacji po nieskutecznym leczeniu chirurgicznym. Warto zapoznać się naszą pracą opublikowaną na łamach Acta Radiologica.
Do kolejnych zalet należy brak cięcia chirurgicznego brzucha, brak szwów, brak blizn, kilkugodzinna hospitalizacja (3-6h). Zabieg nie wymaga znieczulenia ogólnego (pacjent podczas zabiegu jest świadomy, stosowane jest jedynie znieczulenie miejscowe dla potrzeb pierwszego nakłucia żyły) – sam zabieg jest bezbolesny. Istnieje możliwość obustronnego leczenia żylaków powrózka nasiennego z jednego nacięcia w pachwinie.
Po embolizacji żylaków powrózka nasiennego mężczyźni mogą szybko wrócić do aktywności sportowej – zazwyczaj po 7–10 dniach, a seksualnej – mniej więcej po 10–14 dniach od zabiegu.
Okazuje się, że istnieje istotny związek między schorzeniem określanym jako żylaki powrózka nasiennego a niepłodnością u mężczyzn. Sugeruje się, że częstotliwość występowania tej choroby znacznie wzrasta u niepłodnych par. Mniejsza liczba oraz ruchliwość plemników, a także wzrost ilości zdeformowanych męskich komórek płciowych mogą być związane z żylakami powrózka nasiennego, które wymagają leczenia, np. metodą embolizacji.
Niektórzy eksperci uważają, że zablokowane i powiększone żyły wokół jąder powodują niepłodność poprzez podniesienie temperatury w mosznie i zmniejszenie produkcji plemników. Kurczenie się jąder to kolejna oznaka stanu chorobowego. Embolizacja żylaków powrózka nasiennego skutkuje zwykle ich powrotem do prawidłowego rozmiaru.
Laparoskopowa warikocelektomia to kolejna, oprócz embolizacji, mało inwazyjna metoda, stosowana na żylaki powrózka nasiennego. Leczenie polegające na zamknięciu nieprawidłowego dopływu krwi do żył jądrowych rozpoczyna się poprzez wykonanie trzech nacięć w skórze. Przez nie do jamy brzusznej wprowadzane są narzędzia oraz kamera. Urolog identyfikuje i przecina żyły tak, aby zapobiec dalszemu nieprawidłowemu odpływowi krwi. Zabieg trwa ok. 45- 60 minut i odbywa się w znieczuleniu ogólnym.
Lekarz zawsze wyjaśnia pacjentowi, jak przygotować się do leczenia na drodze embolizacji żylaków powrózka nasiennego. Warto pamiętać, aby poinformować go o kwestiach, takich jak:
W razie potrzeby należy wcześniej rzucić palenie. Lekarz może zalecić unikanie jedzenia i picia przez kilka godzin przed zabiegiem. Radiolog zabiegowy zazwyczaj potrzebuje wyników badań diagnostycznych, takich jak np. USG moszny.